朝代:唐代
作者： 独孤及
全文:
阴阳开阖，元气变化，泄为百川，凝为崇山，山川之作，与天地并，疑有真宰而未知尸其功者。有若巨灵赑屃，攘臂其间，左排首阳，右拓太华，绝地轴使中裂，坼山脊为两道，然后导河而东，俾无有害，留此巨迹于峰之巅。后代揭厉于玄踪者，聆其风而骇之，或谓诙诡不经，存而不议。
及以为学者拘其一域，则惑于余方。曾不知创宇宙，作万象，月而日之，星而辰之，使轮转环绕，箭驰风疾，可骇于俗有甚于此者。徒观其阴骘无眹，未尝骇焉。而巨灵特以有迹骇世，世果惑矣。天地有官，阴阳有藏，锻炼六气，作为万形。形有不遂其性，气有不达于物，则造物者取元精之和，合而散之，财而成之，如埏埴炉锤之为瓶为缶，为钩为棘，规者矩者，大者细者，然则黄河、华岳之在六合，犹陶冶之有瓶缶钩棘也。巨灵之作于自然，盖万化之一工也。天机冥动而圣功启，元精密感而外物应。故有无迹之迹，介于石焉。可以见神行无方，妙用不测。彼管窥者乃循迹而求之，揣其所至于巨细之境，则道斯远矣。
夫以手执大象，力持化权，指挥太极，蹴蹋颢气，立乎无间，行乎无穷，则捩长河如措杯，擘太华若破块，不足骇也。世人方以禹凿龙门以导西河为神奇，可不为大哀乎？峨峨灵掌，仙指如画，隐辚磅礴，上挥太清。远而视之，如欲扪青天以掬皓露，攀扶桑而捧白日，不去不来，若飞若动，非至神曷以至此？
唐兴百三十有八载，余尉于华阴，华人以为纪嶖嵫，勒之罘，颂峄山，铭燕然，旧典也。玄圣巨迹，岂帝者巡省伐国之不若欤？其古之阙文以俟知言欤？仰之叹之，斐然琢石为志。其词曰：
天作高山，设险西方。至精未分，川壅而伤。帝命巨灵，经启地脉。乃眷斯顾，高掌远跖。砉如剖竹，騞若裂帛。川开山破，天动地坼。黄河太华，自此而辟。神返虚极，迹挂石壁。迹岂我名？神非我灵。变化翕忽，希夷杳冥。道本不生，化亦无形。天何言哉！山川以宁。断鳌补天。世未睹焉。夸父愚公，莫知其踪。屹彼灵掌，悬诸巃嵸。介二大都，亭亭高耸。霞赩烟喷，云抱花捧。百神依凭，万峰朝拱。长于上古，以阅群动。下视众山，蜉蝣蠛蠓。彼邦人士，永揖遗烈。瞻之在前，如揭日月。三川有竭，此掌不灭。
拼音:
yīn yáng kāi hé, yuán qì biàn huà, xiè wèi bǎi chuān, níng wèi chóng shān, shān chuān zhī zuò, yǔ tiān dì bìng, yí yǒu zhēn zǎi ér wèi zhī shī qí gōng zhě. yǒu ruò jù líng bì xì, rǎng bì qí jiān, zuǒ pái shǒu yáng, yòu tà tài huá, jué dì zhóu shǐ zhōng liè, chè shān jǐ wèi liǎng dào, rán hòu dǎo hé ér dōng, bǐ wú yǒu hài, liú cǐ jù jī yú fēng zhī diān. hòu dài jiē lì yú xuán zōng zhě, líng qí fēng ér hài zhī, huò wèi huī guǐ bù jīng, cún ér bù yì. jí yǐ wéi xué zhě jū qí yī yù, zé huò yú yú fāng. céng bù zhī chuàng yǔ zhòu, zuò wàn xiàng, yuè ér rì zhī, xīng ér chén zhī, shǐ lún zhuàn huán rào, jiàn chí fēng jí, kě hài yú sú yǒu shèn yú cǐ zhě. tú guān qí yīn zhì wú zhèn, wèi cháng hài yān. ér jù líng tè yǐ yǒu jī hài shì, shì guǒ huò yǐ. tiān dì yǒu guān, yīn yáng yǒu cáng, duàn liàn liù qì, zuò wéi wàn xíng. xíng yǒu bù suí qí xìng, qì yǒu bù dá yú wù, zé zào wù zhě qǔ yuán jīng zhī hé, hé ér sàn zhī, cái ér chéng zhī, rú shān zhí lú chuí zhī wèi píng wèi fǒu, wèi gōu wèi jí, guī zhě jǔ zhě, dà zhě xì zhě, rán zé huáng hé huá yuè zhī zài liù hé, yóu táo yě zhī yǒu píng fǒu gōu jí yě. jù líng zhī zuò yú zì rán, gài wàn huà zhī yī gōng yě. tiān jī míng dòng ér shèng gōng qǐ, yuán jīng mì gǎn ér wài wù yīng. gù yǒu wú jī zhī jī, jiè yú shí yān. kě yǐ jiàn shén xíng wú fāng, miào yòng bù cè. bǐ guǎn kuī zhě nǎi xún jī ér qiú zhī, chuāi qí suǒ zhì yú jù xì zhī jìng, zé dào sī yuǎn yǐ. fū yǐ shǒu zhí dà xiàng, lì chí huà quán, zhǐ huī tài jí, cù tà hào qì, lì hū wú jiàn, xíng hū wú qióng, zé liè cháng hé rú cuò bēi, bāi tài huá ruò pò kuài, bù zú hài yě. shì rén fāng yǐ yǔ záo lóng mén yǐ dǎo xī hé wèi shén qí, kě bù wéi dà āi hū? é é líng zhǎng, xiān zhǐ rú huà, yǐn lín páng bó, shàng huī tài qīng. yuǎn ér shì zhī, rú yù mén qīng tiān yǐ jū hào lù, pān fú sāng ér pěng bái rì, bù qù bù lái, ruò fēi ruò dòng, fēi zhì shén hé yǐ zhì cǐ? táng xìng bǎi sān shí yǒu bā zài, yú wèi yú huá yīn, huá rén yǐ wéi jì yǎn zī, lēi zhī fú, sòng yì shān, míng yàn rán, jiù diǎn yě. xuán shèng jù jī, qǐ dì zhě xún shěng fá guó zhī bù ruò yú? qí gǔ zhī quē wén yǐ qí zhī yán yú? yǎng zhī tàn zhī, fěi rán zuó shí wèi zhì. qí cí yuē: tiān zuò gāo shān, shè xiǎn xī fāng. zhì jīng wèi fēn, chuān yōng ér shāng. dì mìng jù líng, jīng qǐ dì mài. nǎi juàn sī gù, gāo zhǎng yuǎn zhí. huò rú pōu zhú, huō ruò liè bó. chuān kāi shān pò, tiān dòng dì chè. huáng hé tài huá, zì cǐ ér pì. shén fǎn xū jí, jī guà shí bì. jī qǐ wǒ míng? shén fēi wǒ líng. biàn huà xī hū, xī yí yǎo míng. dào běn bù shēng, huà yì wú xíng. tiān hé yán zāi! shān chuān yǐ níng. duàn áo bǔ tiān. shì wèi dǔ yān. kuā fù yú gōng, mò zhī qí zōng. yì bǐ líng zhǎng, xuán zhū lóng zōng. jiè èr dà dū, tíng tíng gāo sǒng. xiá xì yān pēn, yún bào huā pěng. bǎi shén yī píng, wàn fēng cháo gǒng. cháng yú shàng gǔ, yǐ yuè qún dòng. xià shì zhòng shān, fú yóu miè měng. bǐ bāng rén shì, yǒng yī yí liè. zhān zhī zài qián, rú jiē rì yuè. sān chuān yǒu jié, cǐ zhǎng bù miè.